Cơ cấu chi phí là tỷ lệ phần trăm của các loại chi phí khác nhau trong tổng chi phí của doanh nghiệp. Cấu trúc chi phí ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, việc xác định và quản lý các yếu tố cấu thành cơ cấu chi phí là rất quan trọng.

Khái niệm

Cấu trúc chi phí là tỷ lệ phần trăm của các loại chi phí khác nhau trong tổng chi phí của doanh nghiệp. Cơ cấu chi phí thể hiện sự phân bổ của nguồn lực tài chính cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Cơ cấu chi phí có ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Cơ cấu chi phí là một yếu tố quan trọng trong quản trị tài chính của doanh nghiệp. Một cơ cấu chi phí hợp lý sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tăng năng suất, nâng cao lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị gia tăng cho khách hàng.

Các yếu tố tạo nên cơ cấu chi phí của doanh nghiệp

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết cấu chi phí của doanh nghiệp có thể kể đến như sau:

• Ngành nghề kinh doanh: Mỗi ngành nghề kinh doanh có một đặc thù riêng về chi phí. Ví dụ, ngành sản xuất có chi phí biến đổi cao hơn ngành dịch vụ, ngành công nghệ cao có chi phí cố định cao hơn ngành thương mại,...
• Quy mô sản xuất: Quy mô sản xuất càng lớn thì tỷ lệ chi phí biến đổi trên mỗi sản phẩm càng giảm và tỷ lệ chi phí cố định trên mỗi sản phẩm càng tăng. Điều này là do hiệu quả của quy mô và sự lan truyền của chi phí cố định.
• Công nghệ sản xuất: Công nghệ sản xuất càng hiện đại thì chi phí biến đổi càng giảm và chi phí cố định càng tăng. Điều này là do sự thay thế của máy móc cho nhân công và sự tăng của khấu hao và bảo trì.
• Chiến lược kinh doanh: Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến cơ cấu chi phí. Ví dụ, nếu doanh nghiệp chọn chiến lược tập trung vào chất lượng và khác biệt sản phẩm thì sẽ có chi phí nghiên cứu và phát triển cao hơn so với doanh nghiệp chọn chiến lược tập trung vào giá rẻ và khối lượng.
• Môi trường kinh tế: Môi trường kinh tế có thể gây ra sự biến động của giá cả và tỷ giá hối đoái, ảnh hưởng đến các loại chi phí của doanh nghiệp. Ví dụ, khi giá dầu tăng thì chi phí vận chuyển và tiền điện sẽ tăng theo, khi tỷ giá hối đoái biến động thì chi phí nhập khẩu và xuất khẩu sẽ thay đổi,...

Thế nào là một kết cấu chi phí hợp lý

Khi bạn bắt đầu một dự án, một trong những yếu tố quan trọng nhất là xác định kết cấu chi phí (Cost structure) hợp lý cho dự án. Kết cấu chi phí là cách bạn phân bổ nguồn lực tài chính cho các hoạt động, công việc và tài sản của dự án. Một kết cấu chi phí hợp lý sẽ giúp bạn kiểm soát chi phí, tối ưu hóa lợi nhuận và đảm bảo chất lượng của dự án.

Kết cấu chi phí hợp lý là kết cấu chi phí giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh của mình một cách hiệu quả nhất. Mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp có thể là tối đa hóa lợi nhuận, tăng thị phần, hoặc cung cấp sản phẩm, dịch vụ chất lượng cao.

Kết cấu chi phí hợp lý phải đáp ứng các tiêu chí sau:

• Phù hợp với đặc điểm kinh doanh của doanh nghiệp: Mỗi loại hình doanh nghiệp có đặc điểm kinh doanh khác nhau, do đó kết cấu chi phí của mỗi doanh nghiệp cũng khác nhau. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất có tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu cao hơn doanh nghiệp thương mại.
• Phù hợp với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp: Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp sẽ tác động đến kết cấu chi phí. Ví dụ, doanh nghiệp theo đuổi chiến lược cạnh tranh về giá sẽ có tỷ lệ chi phí biến đổi cao hơn doanh nghiệp theo đuổi chiến lược cạnh tranh về chất lượng.
• Phù hợp với nguồn lực của doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần cân đối giữa kết cấu chi phí và nguồn lực của mình. Nếu kết cấu chi phí quá cao, doanh nghiệp sẽ khó có thể đạt được mục tiêu kinh doanh.

Bạn nên lập kết cấu chi phí một cách cẩn thận và chính xác, cũng như theo dõi và kiểm soát chi phí trong suốt quá trình thực hiện dự án.

Xem thêm: Vốn cổ đông - Shareholder equity là gì?

Mối liên hệ giữa cơ cấu chi phí và doanh thu

Mối liên hệ giữa cơ cấu chi phí và doanh thu có thể được thể hiện qua hai khái niệm quan trọng là điểm hoà vốn và đòn bẩy hoạt động. Điểm hoà vốn là mức doanh thu mà lợi nhuận trước thuế bằng không, tức là doanh nghiệp không lỗ không lãi. Đòn bẩy hoạt động là mức độ ảnh hưởng của biến động doanh thu đến biến động lợi nhuận trước thuế.

Để tính điểm hoà vốn, ta có công thức sau:

Điểm hoà vốn = Chi phí cố định / (Đơn giá bán - Chi phí biến đổi trên một sản phẩm)

Để tính đòn bẩy hoạt động, ta có công thức sau:

Đòn bẩy hoạt động = Doanh thu / (Doanh thu - Tổng chi phí)

Từ hai công thức trên, ta có thể nhận thấy mối liên hệ giữa cơ cấu chi phí và doanh thu như sau:

• Chi phí cố định càng cao thì điểm hòa vốn và đòn bẩy hoạt động càng cao. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp phải bán được nhiều sản phẩm mới có thể bù đắp được chi phí cố định và có lãi. Tuy nhiên, khi vượt qua điểm hoà vốn, mỗi sản phẩm bán được sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn so với trường hợp có ít chi phí cố định.
• Chi phí biến đổi càng lớn, điểm hòa vốn và đòn bẩy hoạt động càng thấp. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp chỉ cần bán được ít sản phẩm là đã có thể bù đắp được chi phí biến đổi và có lãi. Tuy nhiên, khi vượt qua điểm hoà vốn, mỗi sản phẩm bán được sẽ mang lại lợi nhuận thấp hơn so với trường hợp có ít chi phí biến đổi.

Vì vậy, doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng cơ cấu chi phí của mình để tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn cơ cấu chi phí là ngành nghề kinh doanh, tính chất sản phẩm, mức độ cạnh tranh, xu hướng thị trường...

Xem thêm: Phát triển bền vững với kế hoạch tài chính doanh nghiệp

Một số lưu ý đối với cơ cấu chi phí doanh nghiệp

Cơ cấu chi phí là một yếu tố quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Do đó, các nhà quản trị doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề sau đối với cơ cấu chi phí:

• Thường xuyên phân tích, đánh giá cơ cấu chi phí: Doanh nghiệp cần thường xuyên phân tích, đánh giá cơ cấu chi phí của mình để kịp thời phát hiện những bất hợp lý và có biện pháp điều chỉnh phù hợp.
• Kiểm soát chặt chẽ chi phí: Doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ chi phí ở tất cả các khâu, từ sản xuất, kinh doanh đến quản lý.
• Tìm cách tiết kiệm chi phí: Doanh nghiệp cần tìm cách tiết kiệm chi phí ở tất cả các khâu, từ sử dụng nguyên vật liệu, nhân công, đến quản lý.
• Tăng cường sử dụng công nghệ: Công nghệ hiện đại có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, kinh doanh và quản lý.
• Thay đổi chiến lược kinh doanh: Nếu kết cấu chi phí không phù hợp với chiến lược kinh doanh, doanh nghiệp cần thay đổi chiến lược kinh doanh của mình.

Cấu trúc chi phí là một yếu tố có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp. Kết cấu chi phí hợp lý sẽ giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh của mình một cách hiệu quả nhất. Doanh nghiệp cần thường xuyên phân tích, đánh giá cơ cấu chi phí của mình để kịp thời phát hiện những bất hợp lý và có biện pháp điều chỉnh phù hợp.