Trong quá trình phát triển phần mềm, việc đảm bảo rằng mã nguồn của bạn không chứa các lỗ hổng bảo mật hay lỗi lập trình là vô cùng quan trọng. Một trong những phương pháp mạnh mẽ để đạt được điều này là sử dụng kiểm thử tĩnh, hay còn gọi là static testing. Cùng tìm hiểu về ứng dụng thực tế của static testing qua bài viết sau đây.

Static testing - kiểm thử tĩnh là gì?

Kiểm thử tĩnh (static testing) là một phương pháp kiểm thử phần mềm tập trung vào việc kiểm tra mã nguồn và tài liệu của phần mềm mà không cần thực thi chương trình. Trong quá trình này, các công cụ kiểm thử tĩnh phân tích mã nguồn để tìm ra các lỗi lập trình, lỗ hổng bảo mật, và tiềm năng về hiệu suất. Mục tiêu của kiểm thử tĩnh là phát hiện các vấn đề từ giai đoạn phát triển sớm để giảm thiểu rủi ro và chi phí trong quá trình kiểm thử và duy trì phần mềm.

Có hai loại Static Testing chính là kiểm thử thủ công và kiểm thử tự động.

Kiểm thử thủ công

Loại kiểm thử này được thực hiện bởi con người, không sử dụng công cụ hỗ trợ. Kiểm tra thủ công bao gồm các hoạt động như: Review code (Kiểm tra mã nguồn để tìm lỗi cú pháp, logic và ngữ nghĩa); Review tài liệu (Kiểm tra các tài liệu liên quan đến phần mềm như yêu cầu, thiết kế, test case,...); Inspection (Phân tích mã nguồn hoặc tài liệu theo một quy trình có cấu trúc để tìm lỗi)

Kiểm thử tự động

Loại kiểm thử này sử dụng các công cụ để tự động phân tích mã nguồn hoặc tài liệu. Kiểm tra tự động bao gồm các hoạt động như: Static code analysis (Sử dụng công cụ để phân tích mã nguồn và tìm lỗi cú pháp, logic và ngữ nghĩa); Code coverage analysis (Phân tích tỷ lệ phần trăm mã nguồn được thực thi bởi các test case); Data flow analysis (Phân tích luồng dữ liệu trong chương trình để tìm lỗi logic).

Ngoài hai loại chính trên, Static Testing còn bao gồm các loại khác như: Unit testing (Kiểm tra từng đơn vị riêng lẻ trong chương trình); Integration testing (Kiểm tra cách các đơn vị được kết hợp với nhau); System testing (Kiểm tra toàn bộ hệ thống để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu).

Ứng dụng và lợi ích của kiểm thử tĩnh

Trong quá trình phát triển phần mềm, việc đảm bảo rằng mã nguồn của bạn là an toàn, đáng tin cậy và hiệu quả là vô cùng quan trọng. Để đạt được điều này, kiểm thử tĩnh đã trở thành một công cụ không thể thiếu.

Ứng dụng của Kiểm thử tĩnh

Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của ứng dụng kiểm thử tĩnh.

• Kiểm tra mã nguồn: Kiểm tra mã nguồn để tìm lỗi cú pháp, logic và ngữ nghĩa.
• Kiểm tra tài liệu: Kiểm tra các tài liệu liên quan đến phần mềm như yêu cầu, thiết kế, test case,...
• Kiểm tra giao diện: Kiểm tra giao diện người dùng để đảm bảo dễ sử dụng và đáp ứng yêu cầu.
• Kiểm tra hiệu suất: Phân tích mã nguồn để dự đoán hiệu suất của phần mềm.
• Kiểm tra bảo mật: Phân tích mã nguồn để tìm các lỗ hổng bảo mật.

Lợi ích của Kiểm thử tĩnh

• Phát hiện lỗi sớm: Kiểm thử tĩnh giúp phát hiện lỗi trong giai đoạn đầu của quá trình phát triển phần mềm, khi việc sửa lỗi dễ dàng và ít tốn kém hơn.
• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Việc phát hiện lỗi sớm giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho việc sửa lỗi sau này.
• Nâng cao chất lượng phần mềm: Kiểm thử tĩnh giúp nâng cao chất lượng phần mềm bằng cách giảm thiểu số lượng lỗi trong phần mềm.
• Giảm thiểu rủi ro: Kiểm thử tĩnh giúp giảm thiểu rủi ro trong quá trình triển khai phần mềm.

Quy trình thực hiện static testing

Để thực hiện static testing một cách hiệu quả, một quy trình cụ thể cần được áp dụng. Dưới đây là quy trình thực hiện static testing:

• Xác định phạm vi và mục tiêu: Bước đầu tiên trong quy trình static testing là xác định phạm vi của kiểm thử và mục tiêu cụ thể mà bạn muốn đạt được. Điều này bao gồm việc xác định loại phần mềm cần kiểm thử, các chức năng cụ thể cần kiểm tra, và các tiêu chí chất lượng mà bạn muốn áp dụng.
• Thu thập tài liệu và mã nguồn: Sau khi xác định phạm vi và mục tiêu, bạn cần thu thập tài liệu và mã nguồn cần kiểm thử. Điều này bao gồm việc thu thập các tài liệu như yêu cầu, thiết kế, và mã nguồn của phần mềm từ nhóm phát triển.
• Phân loại tài liệu và mã nguồn: Tiếp theo, bạn cần phân loại tài liệu và mã nguồn dựa trên loại kiểm thử bạn muốn thực hiện. Điều này có thể bao gồm phân loại tài liệu thành yêu cầu chức năng, thiết kế, và tài liệu kỹ thuật, cũng như mã nguồn thành các thành phần cụ thể như modules, classes, hoặc functions.
• Sử dụng công cụ và phần mềm thích hợp: Sau khi phân loại, bạn cần sử dụng các công cụ và phần mềm thích hợp để thực hiện static testing. Các công cụ này có thể bao gồm các trình biên soạn mã, trình kiểm tra cú pháp, và các công cụ phân tích mã nguồn tự động.
• Tiến hành kiểm thử: Tiến hành kiểm thử bằng cách phân tích tài liệu và mã nguồn một cách cẩn thận để tìm ra các lỗi lập trình, lỗ hổng bảo mật, và các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến chất lượng và độ tin cậy của phần mềm.
• Ghi nhận và báo cáo kết quả: Khi đã hoàn thành kiểm thử, ghi nhận kết quả và tạo báo cáo về các lỗi và vấn đề đã phát hiện. Báo cáo này nên cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề, cũng như các đề xuất về cách sửa chữa và cải thiện
• Sửa chữa và kiểm tra lại: Cuối cùng, các lỗi và vấn đề đã phát hiện được cần được sửa chữa và kiểm tra lại để đảm bảo rằng chúng đã được giải quyết một cách đầy đủ và hiệu quả.

Sự khác nhau giữa Static testing - Dynamic Testing

Những thông tin phần trên đã cho bạn biết được kiểm thử tĩnh là gì. Trong quá trình kiểm thử phần mềm, hai phương pháp chính được sử dụng là kiểm thử tĩnh (static testing) và kiểm thử động (dynamic testing). Vậy kiểm thử động là gì?

Kiểm thử động (dynamic testing) là một kỹ thuật kiểm thử phần mềm được thực hiện bằng cách chạy chương trình và quan sát hành vi của nó. Nó tập trung vào việc tìm kiếm lỗi trong chức năng và hành vi của phần mềm. Cả kiểm thử tĩnh vs kiểm thử động đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng phần mềm, nhưng chúng có những khác biệt cơ bản.

• Về thời điểm thực hiện: Static testing được thực hiện trong giai đoạn phát triển phần mềm, trước khi chương trình được thực thi, trong khi dynamic testing được thực hiện trong giai đoạn kiểm thử sau khi chương trình đã được triển khai và thực thi.
• Về phạm vi kiểm thử: Static testing tập trung vào mã nguồn và tài liệu của phần mềm, trong khi dynamic testing tập trung vào chương trình thực tế và các kết quả khi chương trình được thực thi.
• Loại lỗi phát hiện: Static testing phát hiện các lỗi lập trình và lỗ hổng bảo mật từ mã nguồn và tài liệu, trong khi dynamic testing phát hiện các lỗi thực thi và vấn đề liên quan đến hiệu suất và tính ổn định của chương trình.

Xem thêm: Acceptance Testing - Kiểm thử chấp nhận

Key Takeaway:
Kiểm thử tĩnh (static testing) là một kỹ thuật quan trọng trong phát triển phần mềm giúp phát hiện sớm các lỗi lập trình và lỗ hổng bảo mật, từ đó tiết kiệm thời gian và chi phí. Kỹ thuật này phân tích mã nguồn và tài liệu mà không cần thực thi chương trình, giúp nâng cao chất lượng phần mềm.

Kiểm thử tĩnh - Static testing là một kỹ thuật cần thiết cho mọi dự án phát triển phần mềm. Việc áp dụng kỹ thuật này sẽ giúp nâng cao chất lượng phần mềm, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng hiệu quả làm việc của đội ngũ phát triển.